بخش ارزیابی های زیست محیطی
بررسی منشاء ریزشهای نفتی
آزمایشگاه نفت مرکز تحقیقات زمینشناسی و زمینشیمی نفت با استفاده از راهکارهای مختلفی مانند کروماتوگرافی گازی، مطالعه نشانگرهای زیستی، مطالعه هیدروکربنهای آروماتیکی چند حلقوی و مطالعات ایزوتوپی به ارزیابی منشاء ریزشهای نفتی میپردازد. در روش کروماتوگرافی گازی به منظور ارزیابی منشاء ریزش باید از نفتهایی استفاده نمود که مدت زمان کمی از ریزش آنها میگذرد. نمونهبرداری از نفت ریزش شده و تمامی منابع محتمل در اطراف منطقه ریزش صورت میگیرد و با استفاده از دیاگرامهای ستارهای (Star Plots) منشاء ریزش مشخص خواهد شد. اگر نفت ریزش کرده متحمل هوازدگی، آبشویی و یا تخریب زیستی گردد، آنگاه باید از طریق مطالعه نشانههای زیستی یا بیومارکرها به منشاء نفت پی برد. بیومارکرهای موجود در یک نفت نشاندهنده نوع و سن سنگ منشاء مولد آن نفت میباشند و مطالعه آنها یکی از مهمترین و موثرترین روشها در ارزیابی منشاء ریزشهای نفتی میباشد. هیدروکربنهای آروماتیکی چند حلقوی (PAH) گـروهی دیـگر از تـرکیبات موجود در نفت میباشند که کاربـرد ویژه آنها در تعیین منشاء ریزشهای نفتی است. از آنجا که این ترکیبات در برابر تجزیه زیستی مقـاوم هستند، میتوانند همـچون اثر انگشت برای تعیین ویژگیهای یک نفت مشخص مورد استفاده قـرار بگیرند. ارزیابی منشا ریزشهای نفتی با استفاده از مطالعات ایزوتوپی بر این مبنا استوار است که نفتهای متفاوت عموماً دارای تـرکیبات ایزوتوپی متفاوتی هستند و بنابراین آنالیز ایزوتوپی کربن نمونههای نفتی حاصل از یک منطقه آلوده میتواند برای اثبات منشاء آلودگی مورد استفاده قرار بگیرد.
بررسی منشاء چشمههای گازی
گازهای طبیعی بهطور عمده دارای دو منشاء بیوژنیک و ترموژنیک میباشند. گاز متان تولید شده توسط باکتریهای متانوژنیک (گاز بیوژنیک)، گاز خشک است و از لحاظ ایزوتوپی بیشتر شامل ایزوتوپهای سبک کربن (C-12) میباشد و هیدروکربنهای گازی تولید شده در اثر دگرسانی حرارتی مواد آلی (گازهای ترموژنیک) که گازهای مرطوب را تشکیل میدهند از لحاظ ایزوتوپی بیشتر شامل ایزوتوپهای سنگین کربن (C-13) میباشند. آنالیزهای ژئوشیمیایی ایزوتوپی به سهولت میتوانند مشخص نمایند که نوع گاز موجود در چشمههای گازی از نوع بیوژنیک هستند و یا از نوع ترموژنیک. علاوه بر این، منشاء این گازها نیز توسط مطالعات ژئوشیمیایی قابل ردیابی میباشد. مرکز تحقیقات زمینشناسی و زمینشیمی نفت آماده ارائه خدمات در این زمینه میباشد.
نرخ تجزیه ترکیبات مختلف نفتی توسط میکروارگانیسمها در محیط زیست متفاوت میباشد و بنابراین روند پیشرونده تخریب زیستی نفتهای ریزش کرده را میتوان بهوسیله آنالیزهای دورهای ترکیبات مختلف در خاکهای آلوده نفتی مشخص نمود. مراحل اولیه تخریب زیستی نفت (از دست دادن پارافینها و ترکیبات ایزوپرونوئیدی) به سهولت توسط آنالیز کروماتوگرافی گازی بر روی نفت مشخص میگردد. در نفتهایی که شدت تخریب آنها بالاست، آنالیز کروماتوگرافی گازی به تنهایی نمیتواند روند تخریب زیستی ترکیبات نفتی را به طور دقیق از یکدیگر متمایز کرده و نمایش دهد. از این روی در این گونه موارد از آنالیز کروماتوگرافی گازی ـ طیفسنجی جرمی (GC-MS) استفاده میگردد، چرا که در یک نفت میزان تراکم بیومارکرهای مقاوم در برابر روند تخریب زیستی با افزایش این روند بیشتر میگردند. آزمایشگاه نفت مرکز تحقیقات زمینشناسی و زمینشیمی نفت دانشگاه شهید چمران اهواز آماده ارائه خدمات در این زمینه میباشد.